Warszawa w czasach Canaletta

źródło: Muzeum Narodowe w Warszawie

Canaletto, „Widok Warszawy z tarasu Zamku Królewskiego” (1773 r.); zbiory Muzeum Narodowego w Warszawie

źródło: ZE ZBIORÓW ZAMKU KRÓLEWSKIEGO W WARSZAWIE

„Ulica Długa” (1777 r.); Sala Canaletta w Zamku Królewskim

W 1768 r. Bernardo Bellotto został nadwornym malarzem Stanisława Augusta Poniatowskiego. Na zamówienie króla stworzył m.in. cykl 26 warszawskich pejzaży. A miał co uwieczniać na płótnie, ponieważ stolica Rzeczypospolitej w XVIII w. przeżywała prawdziwy urbanistyczno-kulturalny boom.

Już za panowania Augusta III Sasa pojawiło się w Warszawie kilka ważnych inicjatyw, które miały ogromny wpływ na dalszy rozwój kulturalny stolicy. Pierwszą z nich było założone w 1740 r. przez Stanisława Konarskiego Collegium Nobilium, czyli szkoła, która miała za zadanie wychowywać w duchu obywatelskim i wykształcić m.in. przyszłych urzędników państwowych. W ślad za nią powstawały kolejne ośrodki kształcenia nowych pokoleń. Bez wątpienia placówki te w znacznym stopniu przyczyniły się do wzrostu znaczenia badań naukowych oraz dostępu do wiedzy Polaków, co udowodnili choćby bracia Załuscy, udostępniając w 1747 r. szerokiej publiczności Bibliotekę Załuskich.

Nie mniej ważną inicjatywą, zapoczątkowaną w Warszawie w 1740 r. przez marszałka wielkiego koronnego Franciszka Bielińskiego, było utworzenie tzw. Komisji Brukowej. Dzięki jej działaniom do 1761 r. brukiem wyłożono około 3/4 ówczesnych warszawskich ulic, a ponadto stworzono dokładny plan miasta. Marszałek Franciszek Bieliński przyczynił się też do rozbudowy miasta, zakładając jurydykę Bielino (1757 r.). Bieliński nadał jurydyce plan szachownicy, co pozwoliło mu na utworzenie regularnych działek budowlanych. Osią była szeroka na 26 metrów ulica, która otrzymała nazwę Bielińskiej i biegła od Królewskiej aż do Siennej, zwężając się przy...